Nấm Hương Rừng Võ Nhai – Đặc Sản Quý của người dân tộc vùng núi Thái Nguyên

2 năm trước

Nấm Hương Rừng Võ Nhai – Đặc Sản Quý của người dân tộc vùng núi Thái Nguyên
Là một tỉnh của vùng núi phía Bắc, Thái Nguyên không chỉ nổi tiếng với phong cảnh Đồi Chè bạt ngàn, thiên nhiên hùng vĩ, mà còn bởi những đặc sản đậm chất núi rừng. Nấm Hương là một trong những sản vật vùng cao được nhiều người ưa chuộng. Trong chuyến chinh phục đỉnh núi Sảng Mộc (xã Sảng Mộc, huyện Võ Nhai), chúng tôi có dịp theo chân người dân bản địa luồn rừng sâu “săn” nấm hương rừng.
Mới 6 giờ sáng, từ chiếc lán nhỏ nằm ở độ cao 1.500m so với mực nước biển trên núi Sảng Mộc, anh Chuyền - người con của núi rừng nơi đây - đã chuẩn bị đồ đạc cần thiết, khoác lù cở trên vai, bắt đầu hành trình vào rừng hái Nấm Hương. Thấy chúng tôi ngỏ ý muốn đi cùng, anh vui vẻ đưa đường.

Anh Chuyền cho biết, nghề luồn rừng sâu hái nấm hương rừng là công việc nhọc nhằn, vất vả.
Trời mưa lất phất, đường lên núi trơn và ẩm ướt, chúng tôi phải luồn qua những bụi cây rậm rạp để đến chỗ nấm hương hay mọc. Nấm hương mọc trên những thân gỗ khô mục nằm sâu dưới tán rừng già. Từ nhỏ đã quen theo bố mẹ lên rừng lấy củi, chăn dê, hái nấm, theo anh Chuyền, trong rừng có rất nhiều nấm thuộc loại nấm độc và nấm lành. Vì vậy, người đi hái cần phải có kinh nghiệm.

Một trong những dấu hiệu đơn giản mà anh Chuyền dạy chúng tôi cách phân biệt đó là nấm độc thường có màu sắc sặc sỡ, mùi hắc, còn nấm lành thì màu thường trầm hơn và có mùi thơm dễ chịu. Tuy nhiên, nếu không biết rõ thì đừng bao giờ thử, bởi rất dễ nhầm phải nấm độc.

Sau nửa tiếng luồn rừng, chúng tôi đến một khoảng rừng già nhiều cây cổ thụ. Mấy hôm nay, trời vừa mưa phùn rồi hửng nắng ấm áp nên nấm hương “nở” đầy rừng. Nhưng để hái được loại “lộc rừng” quý hiếm này không đơn giản, vì xung quanh những cây gỗ khô thường có nhiều bụi gai tua tủa. Tôi nhìn đôi bàn tay của anh Chuyền hằn lên những vết gai cào rớm máu, bộ quần áo cũng nhiều chỗ đã rách toạc vì gai góc, cây rừng, mới thấu hiểu nỗi vất vả của những người làm nghề “săn” nấm hương trên núi.
Ngoài băng rừng vượt núi, chịu gai cào, họ còn phải đối diện với nhiều nguy hiểm nơi “rừng thiêng nước độc” như trượt ngã, rắn rết cắn... Vừa dạy chúng tôi cách hái nấm, anh Chuyền vừa chia sẻ rằng, nấm hương thường mọc trên núi cao, trong những khu rừng già. Ở Võ Nhai, Nấm Hương có nhiều ở khu vực núi cao của hai xã Sảng Mộc & Vũ Chấn.
Vào thời điểm từ tháng Giêng đến hết tháng Ba âm lịch hằng năm, khi đất trời vào xuân, những đợt sương muối và cái lạnh tê tái của mùa đông nhường chỗ cho những ngày nắng nhẹ, kèm theo những hạt mưa phùn lất phất là thời điểm nấm hương phát triển nhanh nhất. Khác với nhiều loại nấm trong rừng, nấm hương không mọc dưới đất mà mọc trên thân gỗ mục và cũng không phải loại gỗ nào cũng thích hợp với loại nấm này. Theo kinh nghiệm của người dân bản địa thì nấm hương chỉ mọc trên những loại cây ít nhựa, lý tưởng nhất là cây dẻ, cây bồ đề.
Mải mê hái nấm, chẳng mấy chốc, chiếc giỏ đựng nấm của chúng tôi đã chật kín. Nâng chiếc giỏ lên, anh Chuyền cười: “Tầm này cũng được 2 - 3 kg đấy. Mang xuống trung tâm xã bán, mỗi kg nấm tươi được 50 nghìn đồng, còn nấm phơi khô thì giá 500 nghìn đồng/kg, thường chỉ nhà giàu, khá giả mới có tiền mua nấm hương rừng khô. Từ đầu mùa đến giờ, tôi hái và bán được khoảng 10 kg nấm khô rồi, cũng có thêm khoản tiền để mua quần áo cho các con”.

Nấm hương rừng tươi sau khi hái được phơi khô để bảo quản lâu hơn và bán có giá cao hơn.
Rời khỏi khu rừng cổ thụ, tôi ôm giỏ nấm hương rừng như báu vật trên suốt đoạn đường trở về lán. Đầu bếp của chúng tôi nói sẽ dùng nấm hương cho bữa tối. Sau khi rửa sạch để cho ráo nước, anh Chuyền đem nấm hương xào cùng bộ lòng gà. Đôi tay đảo nấm nhanh thoăn thoắt. Anh Chuyền bảo, muốn xào nấm ngon, phải để lửa to, đảo nhanh cho nấm chín đều và không bị nát, nấm theo đó cũng không bị nồng.
Tôi ngồi à ừ bên cạnh mà thấy bụng réo ùng ục bởi mùi nấm thơm lừng cả gian bếp. Mùi nấm hương tỏa cả sang dãy nhà bên cạnh, thơm đến mức anh bạn tôi cũng chạy sang góp chung câu chuyện. Bên bếp lửa, anh Chuyền lấy mấy cây nấm hương to, xiên vào que tre, cho lên than hồng nướng. Than đỏ nổ lép bép, nấm hương vừa chín tỏa khói dậy mùi thơm, đưa lên miệng ăn thử một miếng thấy vị thơm, ngọt lan tỏa, hấp dẫn vô cùng, đúng là thứ “lộc” rừng quý giá, món ăn đặc sản ít nơi có được.
Tìm hiểu thêm về nấm hương rừng, tôi được biết, tất cả quá trình sinh trưởng của nấm hương rừng từ khi ủ mầm, tách chồi qua lớp gỗ mục, đâm nụ rồi xòe ô hoàn toàn tự nhiên, nên nấm hương luôn mang đến cảm giác an toàn cho người sử dụng. Thêm vào đó, nấm hương rừng mọc trong rừng sâu, “thịt” nấm chứa nhiều đạm, đặc biệt giàu khoáng chất và các loại vitamin, acid amin cần thiết cho cơ thể, nên được nhiều người ưa chuộng.
Dù là dùng ngay sau khi hái hay đã được phơi khô, những món ăn làm từ nấm hương rừng đều rất đậm đà, thơm ngon. Ai đã từng thưởng thức nấm hương rừng, hẳn sẽ đồng ý với tôi đó là một món ăn vô cùng tuyệt hảo. Nấm hương có thể chế biến thành nhiều món, như nấm hương tươi xào với các loại thịt thái chỉ, nấu canh, làm lẩu gà; nấm hương khô nấu miến, làm nhân nem... Mùi thơm, vị ngọt của nấm hương rừng hòa quyện với các loại thịt khiến người được thưởng thức một lần sẽ nhớ mãi.
Chuyến trải nghiệm hái nấm hương rừng trên núi Sảng Mộc để lại cho chúng tôi nhiều ấn tượng khó quên. Mùa này, nấm hương rừng đang vào chính vụ, các phiên chợ vùng cao của Võ Nhai bày bán khá nhiều. Nếu có dịp ghé thăm, đừng quên chọn mua món ăn nhiều hương vị núi rừng để thưởng thức cùng gia đình bạn nhé.